De logica van de drie stabiliteitslagen


Elk systeem heeft zijn eigen logica, te weten het doel dat het systeem probeert te bereiken, of nastreeft.

- Het natuurlijke systeem is een waarnemingssysteem en past zich aan de heersende, waargenomen omstandigheden aan.
- Het sociale regelsysteem is een handelingssysteem en ontwerpt regels waarmee het sociale leven kan worden gereguleerd.
- Het communicatieve zelfsturingssysteem neemt de eigen identiteit als vertrekpunt om de doelen te bereiken.

Het natuurlijke systeem is een waarnemingssysteem. Men leert van buiten naar binnen en past zich aan de omstandigheden aan. Volgens Wittgenstein is de wereld de totaliteit van de feiten (het bestaan van connectieven / verbanden), niet van de dingen. Ik neem dus niet in eerste instantie de zon als ding waar, maar een schijnend verband. Dat schijnend verband voel ik intuďtief aan en zoek als het me te warm wordt - zoals koeien - de schaduw op (empirische cyclus).

Het sociaal regelsysteem is een handelingssysteem. De uitdrukking van een waarneming staat het dichts bij de “wereld”. Er worden feiten waargenomen en in een zin uitgedrukt. Er zijn twee waarnemingen, een externe en een interne: “De zon schijnt” en “Ik krijg het warm”. Kan ik deze twee waarnemingen met elkaar in verband brengen en zo ja hoe? De volgende verbanden zijn mogelijk.
1. De zon gaat schijnen en ik krijg het warm (beschrijving)
2. Als de zon gaat schijnen, dan krijg ik het warm (hypothese)
3. De zon gaat schijnen, dus ik krijg het warm (gevolgtrekking)
4. De zon gaat schijnen, daardoor krijg ik het warm (causaal verband)

Het sociale regelsysteem is een handelingssysteem waarin men regels ontwerpt om het sociale leven te reguleren. De semantische relatie tussen woord en wereld ligt blijkens de eerste image vast in de CAO.

In het communicatieve zelfsturingssysteem neem ik mijn eigen identiteit als vertrekpunt om mijn doelen te bereiken.



Amsterdam, Westertoren, 1952